Bent u geïnteresseerd in stedenbouw en ruimtelijke ontwikkeling in het Waalse Gewest? Dit artikel wil u inzicht geven in de ruimtelijke ordening in Wallonië en u de essentiële bronnen en afkortingen aanreiken om de haalbaarheid van een project te bestuderen.
Aan het einde van dit artikel vindt u een samenvattend diagram.
Ruimtelijke ordening en stadsplanning zijn twee verwante begrippen, maar ze verschillen in reikwijdte en doelstellingen:
- Ruimtelijke ordening betreft de planning en het beheer van een gebied als geheel, met als doel een evenwichtige en duurzame ontwikkeling te bevorderen door het gebruik van natuurlijke, economische en sociale hulpbronnen te organiseren. Het richt zich op bredere thema's zoals transport, het milieu, openbare voorzieningen en het behoud van natuurgebieden.
- Stadsplanning richt zich op de organisatie en het beheer van stedelijke ruimten, ongeacht of deze al verstedelijkt zijn of dat in de toekomst zullen worden. Hij bestudeert de locatie van gebouwen, de organisatie van buurten, openbare ruimten en stedelijke infrastructuren, met als doel functionele, esthetische stedelijke omgevingen te creëren die zijn aangepast aan de behoeften van de bewoners. Er wordt rekening gehouden met elementen als bevolkingsdichtheid, mobiliteit, architectuur, toegankelijkheid en stedelijke esthetiek.
Stedelijke planning en regionale ontwikkeling zijn een regionale verantwoordelijkheid. Elk gewest beschikt dus over een eigen rechtsgrond, een wetboek (CoDT, CoBAT, VCRO), waarin de organisatie van deze bevoegdheid en de modaliteiten ervan zijn vastgelegd. In deze teksten worden met name de volgende elementen gespecificeerd:
- vergunningplichtige handelingen (bijvoorbeeld: moet u een vergunning aanvragen voor de bouw van een zwembad?)
- de bevoegde autoriteiten (bijvoorbeeld: welke autoriteit beslist over dit soort handelingen, wie stelt welk plan op, enz.)
- remedies
- planningshulpmiddelen: dit zijn alle hulpmiddelen waarmee strategieën kunnen worden vastgesteld en regels voor planning en stedelijke ontwikkeling kunnen worden gedefinieerd.
In dit artikel richten we ons met name op de planningsinstrumenten in Wallonië.
De wettelijke basis: de CoDT
De wettelijke basis voor de stadsplanning in Wallonië is de Codex Territoriale Ontwikkeling (CoDT) :
“Het grondgebied van Wallonië is een gemeenschappelijk erfgoed van zijn inwoners.
Het doel van de Territoriale Ontwikkelingscode, hierna "de Code", is om te zorgen voor een
“duurzame en aantrekkelijke ontwikkeling van het gebied.”
Het doel van dit document is om algemene regels vast te leggen, zoals de termijnen waaraan vergunningverlenende instanties zich moeten houden, welke werken wel en niet vergunningsplichtig zijn, enz. De CoDT definieert daarentegen bijvoorbeeld niet de maximaal toegestane hoogte van een gebouw, noch de bebouwbare zones.
Deze rechtsgrondslag definieert ook een lijst met instrumenten voor ruimtelijke ordening en stedenbouw, die we hierna zullen zien. Daaronder bevinden zich diagrammen, plattegronden en stedenbouwkundige handleidingen.
De diagrammen
Regelingen zijn hulpmiddelen voor het plannen en beheren van landgebruik. Zij hebben tot doel de territoriale ontwikkeling op een samenhangende en duurzame manier te organiseren en te begeleiden, waarbij rekening wordt gehouden met economische, sociale, ecologische en ruimtelijke vraagstukken op de lange termijn.
Deze diagrammen zijn ontwikkeld op 4 schalen:
| Schemanaam | Afgekort | Ladder |
| Territoriaal ontwikkelingsplan | SDT | Regionaal |
| Multigemeentelijk Ontwikkelingsplan | SD(P)C | Bovencommunaal |
| Gemeentelijk Ontwikkelingsplan | SDC | Gemeenschappelijk |
| Lokaal oriëntatieplan | GROND | Infracommunaal |
Het Territoriaal Ontwikkelingsplan (TDP)
Een territoriaal ontwikkelingsplan (TDP) is een gewestelijke strategie waarin de ontwikkelings- en planningsdoelstellingen voor het gehele Waalse Gewest zijn vastgelegd. Het is ontwikkeld op basis van een diepgaande contextuele analyse, waarbij rekening wordt gehouden met belangrijke territoriale kwesties, sociale, economische, demografische, energie-, erfgoed-, milieu- en mobiliteitsperspectieven en -behoeften, evenals met de mogelijkheden en beperkingen van het gebied.
Met name in de SDT komen de begrippen verstedelijking en artificalisering aan bod.
Het Gemeentelijk of Meergemeentelijk Ontwikkelingsplan (SDC of SDPC)
Het gemeentelijk ontwikkelingsplan is een planningsinstrument dat een gemeente gebruikt om haar territoriale ontwikkelingsstrategie te definiëren. Het kan ook gezamenlijk door meerdere gemeenten worden ontwikkeld. In dat geval spreekt men van een ‘Multigemeentelijk Ontwikkelingsplan’.
In dit document worden de belangrijkste uitdagingen, doelstellingen en acties beschreven die moeten worden ondernomen om de economische, sociale, ecologische en stedelijke ontwikkeling van de gemeente te bevorderen. Hierbij wordt rekening gehouden met de specifieke kenmerken van de gemeente en worden concrete maatregelen voorgesteld om de levenskwaliteit van de inwoners te verbeteren, het rationeel gebruik van hulpbronnen te bevorderen, de infrastructuur en dienstverlening te versterken en mobiliteitsproblemen effectief aan te pakken.
Het gemeentelijk ontwikkelingsplan vormt zo een leidraad voor de ontwikkelings- en stedenbouwkundige beslissingen van de gemeente, met als doel een harmonieuze en duurzame ontwikkeling te bereiken. Dit document is echter niet direct bruikbaar voor de projectleider. Het wordt meer gebruikt als intern document binnen gemeentelijke besturen.
Het Lokale Oriëntatieplan (SOL)
Het Lokale Oriëntatieplan (SOL) is een planningsinstrument waarmee doelstellingen voor grondgebruik en stedenbouwkundige planning voor een specifiek deel van het gemeentelijk grondgebied worden bepaald.
Op basis van een contextuele analyse van de belangrijkste problemen, mogelijkheden en beperkingen van het gebied, bevat het SOL doelstellingen op het gebied van landgebruik en stedenbouw, evenals een gedetailleerde oriëntatiekaart.
Deze kaart bevat elementen zoals het wegennet, de technische infrastructuur, de openbare ruimte, de groene ruimten, de bestemmingsplannen, de ecologische structuur en eventueel de belangrijkste landschapskenmerken. De SOL kan ook informatie verschaffen over de locatie, de hoogte van gebouwen en constructies, wegen, openbare ruimtes en de integratie van technische apparatuur. Daarnaast kan het systeem identificeren welke andere SOL's er zijn en welke gemeentelijke gids ontwikkeld, herzien of ingetrokken moet worden. Het SOL vormt daarmee een richtinggevend kader voor de ontwikkeling en stadsplanning in een specifiek gebied, door een coherent en duurzaam ruimtegebruik te bevorderen.
Het toewijzingsplan
Het Sectorplan
Nut van het sectorplan
Het sectorplan is een document waarin de regionale planning van het Waalse Gewest wordt vastgelegd. Hierin worden de verschillende ontwikkelingssectoren gedefinieerd die het onderwerp van een plan vormen. Bepaalde specifieke infrastructuren, zoals spoorwegen, luchthavens en autonome havens, vallen niet onder dit plan.
Dit toewijzingsplan is geïnspireerd op het gebiedsontwikkelingsplan, maar kan onder bepaalde voorwaarden daarvan afwijken. Het doel is om zowel bebouwde als onbebouwde landschappen te beschermen, beheren en ontwikkelen.
Het is van toepassing op verschillende ontwikkelingsplannen, vergunningen en plancertificaten. Er kunnen ook aanvullende eisen worden gesteld, zoals de nauwkeurigheid of specialisatie van de toewijzing van zones, de fasering van de bezetting ervan, de omkeerbaarheid van toewijzingen of de verplichting om voorafgaand aan de uitvoering ervan een lokaal oriëntatieplan op te stellen.
De opdrachten van het sectorplan kunnen worden onderverdeeld in twee groepen:
- Gebieden die bestemd zijn voor verstedelijking: hiertoe behoren woonwijken, openbare voorzieningen, recreatiegebieden, economische activiteitengebieden, gebieden van regionaal belang en gebieden van gemeentelijk belang.
- Gebieden die niet bestemd zijn voor verstedelijking: hiertoe behoren landbouw-, bosbouw-, groen-, natuur-, park- en winningsgebieden.
Hoe lees je het sectorplan en waar vind je het?
Het Sectorplan vindt u op WalOnMap
Wat is WalOnMap? WalOnMap is een applicatie die is ontwikkeld door de Openbare Dienst van Wallonië, waarmee gebruikers openbare geografische gegevens kunnen weergeven op een kaart van Wallonië. Daarnaast biedt de applicatie mogelijkheden om te zoomen, de locatie te bepalen, de achtergrondkaart te selecteren en toegang te krijgen tot allerlei geografische informatie over verschillende gebieden.
Met behulp van dit instrument kan een perceel worden geïdentificeerd op basis van het adres, kan de indeling ervan worden bepaald (landbouwzone, woonzone, enz.) en kan worden nagegaan welke specifieke stedenbouwkundige voorschriften van toepassing zijn. Daarnaast kunnen de mogelijke risico's die hiermee gepaard gaan (overstromingen, aardverschuivingen, enz.) worden onderzocht.
Tip: U kunt de dekking van de laag wijzigen om de grenzen van het sectorvlak beter waar te kunnen nemen. Zo kunt u op basis van het satellietbeeld en uw kennis van de locatie de grenzen van het sectorplan beter inschatten ten opzichte van de werkelijkheid. Om de dekking van de laag te wijzigen:
– Klik op het tandwiel aan de linkerkant, op het niveau van uw selectie
– Verander de schuifregelaar naar ongeveer 50%, hierdoor wordt de sectorkaart gedeeltelijk transparant en wordt de satellietweergave net daaronder weergegeven.
– U kunt de legenda ook weergeven door op de knop ‘Legenda’ in hetzelfde menu te klikken. ( link naar het volledige legendes document )
De regelgeving
De regelgeving inzake ruimtelijke ordening wordt in Wallonië ‘Gidsen’ genoemd en is beschikbaar op de website van DGO4 . Het omvat onder meer de volgende documenten:
- De Regionale Stadsplanningsgids (GRU)
- Gemeentelijke Stedenbouwkundige Gidsen (GCU)
Hieronder bespreken we de belangrijkste bronnen van nuttige informatie.
De Regionale Stadsplanningsgids (GRU)
De regionale stedenbouwkundige gids geeft richtlijnen voor de harmonie van gebouwen en normen voor toegankelijkheid voor personen met beperkte mobiliteit.
Hier zijn twee voorbeelden van de GRU:
Gevels, zijgevels en achtergevels.
Regionale Stadsplanningsgids – Onofficiële coördinatie – 31 mei 2017
Toegestane materialen voor wanden, gevels, zijgevels en gevels
De achterzijden moeten in harmonie zijn met die van de straatgevels.
De pistes:
Regionale Stadsplanningsgids – Onofficiële coördinatie – 31 mei 2017
De dwarshelling of overhang bedraagt maximaal 2%.
Als een longitudinale helling nodig is, is deze idealiter kleiner dan of
gelijk aan 5 centimeter per meter voor een maximale lengte van 10 meter.
Als het technisch onmogelijk is om hellingen kleiner dan of gelijk aan
5%, de volgende hellingen worden uitzonderlijk getolereerd […]
De Gemeentelijke Stedenbouwkundige Gids (GCU)
Deze gids wordt op gemeentelijk niveau gepubliceerd, definieert de toepasselijke eisen op het gebied van stadsplanning en is bedoeld als lokale implementatie van de Regionale Stadsplanningsgids. Het definieert bijvoorbeeld de morfologie van het gebouw, de locatie van het gebouw en de omstandigheden van terugtrekking en uitlijning.
Meestal vindt u dit document op de website van de gemeente. Het is het referentiedocument voor het schetsen van een vastgoedproject.
Samenvatting
In Wallonië wordt de ruimtelijke ordening en de stedenbouw geregeld door de Codex Territoriale Ontwikkeling . In deze tekst worden algemene regels vastgelegd, zoals vergunningplichtige handelingen, leveringstermijnen, bevoegde autoriteiten en planningsinstrumenten.
Onder deze instrumenten definiëren de plannen de belangrijkste strategische oriëntaties, gebaseerd op de uitdagingen van het betrokken gebied. Deze regelingen worden uitgevoerd op regionaal, bovengemeentelijk, gemeentelijk en infragemeentelijk niveau. Ze zijn niet verplicht voor de aanvrager, maar kunnen van invloed zijn op de beslissing van de gemeente om wel of geen bouwvergunning te verlenen.
De gidsen stellen regels vast die in acht moeten worden genomen bij de stedenbouw. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan bewoonbaarheidsnormen (minimale oppervlakte, plafondhoogte, etc.) of bouwvoorschriften (geometrie, afstand tot de weg, uitlijning van gevels, etc.). Er bestaat een Regionale gids die geldt voor heel Wallonië, maar er zijn ook Gemeentegidsen die lokaal van toepassing zijn en de lokale implementatie van bepaalde regels specificeren.
Uiteindelijk is de gemeente de bevoegde instantie voor het verlenen van de bouwvergunning . Daartoe bestudeert het het dossier door de conformiteit van het project met het Sectorplan, regionale (GRU) en lokale (GCU) normen te analyseren en ook de afstemming op de strategische oriëntaties (SDT, SDC, SOL).